بررسی و تحلیل نظام حقوق طبیعی و سنت‏‎های ‎تاریخی از منظر شهید صدر

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه حقوق دانشگاه باقرالعلوم.

2 دانش آموخته دکتری حقوق .

چکیده

مکانیزم کشف حقوق طبیعی و اصطیاد قواعد بنیادین از روش‏‎های ‎گوناگونی امکان­پذیراست. یکی از روش‏‎های ‎اکتشاف نظام حقوق طبیعی راهکاری است که شهید صدر بر اساس عناصر چهارگانه جامعه بیان کرده­اند. جامعه توحیدی در نگاه شهید صدر به منزله پیکر واحدی است که از عناصر چهارگانه خدا، طبیعت و انسان و پیوند شکل گرفته است. پیوند عناصر چهارگانه در لایه‌های بنیادین (زیربنا) یعنی محتوای درونی و فکری انسان و در لایه‏‎های ‎سطحی (روبنا) یعنی در وضع اجتماعی، مناسبات اجتماعی جامعه تأثیرگذار است. ارتباط و پیوند میان عناصر چهارگانه در تولید و اکتشاف حقوق تشریعی و تکوینی حائز اهمیت است. بر همین اساس جایگاه و جغرافیای سنت‏‎های ‎سه‌گانه تاریخی سنت‏‎های ‎شرطی (قانون طبیعت)، سنت‏‎های ‎قطعی (قانون طبیعت) و سنت‌های گرایشی (حقوق طبیعی) و قوانین تشریعی (قوانین ثابت و متغیر) در پیوند و ارتباط خداوند با طبیعت و انسان و پیوند انسان با انسان و انسان با طبیعت مشخص می­شود؛ چنان‎که در ارتباط انسان با خداوند بخش‏‎هایی ‎از حقوق طبیعی (سنت‏‎های ‎تاریخی گرایشی) اکتشاف‏ می‎شود. دیدگاه شهید صدر با ابهاماتی مانند ابهام در گونه‏شناسی سنت‏‎های ‎تاریخی قطعی، عدم تقریر درست دیدگاه آگوستین، عدم تبیین مؤلفه­های قانون و با روش‏شناسی تک‌محور روبه‌روست.

کلیدواژه‌ها