تبیین تفصیلی نظریة علم دینی دکترگلشنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه علم و فناوری – دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

از منظر دکتر گلشنی، علم دینی، مطالعه جهان هستی در چهارچوب متافیزیک دینی است و بر مبنای آن، تمام فرایند پیش‎برد علم از آغاز تا کاربرد آن باید ذیل چهارچوبی از پیش‌فرض‌های متافیزیکی که دین به عنوان یک طرح کلان به انسان ارائه کرده است، قرار گیرند. بر اساس ترتیبی که در این مقاله جهت تبیین نظریه دکتر گلشنی اتخاذ شده است، ایشان در ابتدا بر وجود نسبتی وثیق میان پیش‌فرض‌های متافیزیکی و تمام اجزای فرایند تولید علم تأکید کرده و سپس برخی پیش‌فرض‌های کلان منبعث از دین را به مثابه یک چهارچوب متافیزیکیِ بدیل تلقی می‌کند. از این منظر، علم و دین نوعی رابطه طولی و مکمل با یکدیگر دارند و علم دینی، امری ممکن، ضروری و واجد قلمروی عام است که شامل علوم طبیعی و علوم انسانی است.
از حیث روش نیز دکتر گلشنی بر این باور است که قرآن به عنوان یک متن اصیل دینی، بصیرت‌هایی را در مورد فرایند تولید و به‏کارگیری علم ارائه کرده است؛ لیکن پرداختن تفصیلی به جزئیات روشی را از این منظر، موجب محدودشدن علم دانسته و نظریه خود را در ترسیم مرزهای بیرونی و مختصات تعمیم یافته‌ای از دین خلاصه می‌کند و به شکل اجمالی، پیش‎برد علم را از حیث روش، مستقل از وصف دینی آن می‏داند.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. گلشنی، مهدی؛ از علم سکولار تا علم دینی؛ چاپ پنجم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390 (الف).
  2. ـــــ؛ قرآن و علوم طبیعت؛ چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1384 (الف).
  3. ـــــ؛ آیا علم می‌تواند دین را نادیده بگیرد؛ ترجمه بتول نجفی؛ چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1387.
  4. ـــــ؛ تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر؛ چاپ پنجم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390 (ب).
  5. ـــــ؛ علم و معنویت در آستانه قرن بیست و یکم؛ چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1379 (الف).
  6. ـــــ؛ علم، دین و فلسفه؛ چاپ اول، تهران: کانون اندیشه جوان، 1393.
  7. ـــــ؛ «نقش متافیزیک در ربط دادن علم به دین»؛ نامه علم و دین، ش21-24، پاییز 1382 و تابستان 1383، ص29-36.
  8. ـــــ؛ «آیا علم و دین به دو فرهنگ متقاوت تعلق دارند؟»؛ فصلنامه اسراء، سال چهارم، ش2، 1390 (ج)، ص23-36.
  9. ـــــ؛ «چرا علم دینی»؛ فصلنامه اسراء، سال 3، ش2، زمستان 1389 (الف)، ص15-26.
  10. ـــــ؛ «جریان زیرزمینی ذهن 1و 2»؛ بازتاب اندیشه، ش65 ، 1384 (ب)، ص14-20.
  11. ـــــ؛ «علم آینده چهارچوبی جامع‌تر نیاز دارد»؛ فصلنامه ذهن، ش42، تابستان 1389 (ب)، ص5-18.
  12. ـــــ؛ «گفتگوی علم و دین»؛ بازتاب اندیشه، ش8 ، 1379 (ب)، ص46-50.
  13. ـــــ؛ «لزوم توجه به رابطه علم و دین»؛ نامه علم و دین، ش1، 1376، ص3-16.
  14. ـــــ؛ «آیا علم دینی معنا دارد»؛ روش‌شناسی علوم انسانی، ش16-17، پاییز و زمستان 1377، ص6-15.
  15. ـــــ؛ «علم و فلسفه»؛ فصلنامه علامه، ش2، 1380، ص247-256.
  16. ـــــ؛ «برخورد عمیق و فیلسوفانه استاد مطهری با علم جدید»؛ نامه علم و دین، ش17-20، پاییز 1381 و تابستان 1382، ص1-14.
  17. ـــــ؛ «مقصود ما از علم دینی (1، 2 و 3)»؛ آموزش معارف اسلامی، ش70-710 و 73، 1388.
  18. ـــــ؛ «امکان و چگونگی علم دینی ـ مصاحبه با دکتر خسرو باقری و دکتر مهدی گلشنی»؛ فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش18، 1378، ص10-20.
  19. ـــــ؛ «علم زیر چتر دین ـ مصاحبه با دکتر گلشنی»؛ ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت، ش55، 1389 (ج)، ص4-10.
  20. «در زمینه علم و دین و علم دینی ـ مصاحبه با دکتر گلشنی»؛ نامه علم و دین، ش29-32، پاییز 1384- تابستان 1385، ص91-124.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار