جایگاه نظریه علم دینی آیت‌الله مصباح‌یزدی در میان طبقه‌بندی جدید نظریه‌های علم دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه علوم انسانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم

چکیده

رویکردهای گوناگونی برای دست‌یابی به علوم انسانی اسلامی معرفی شده است. نظریه‌پردازان این حوزه پس از نقد چند رویکرد، از رویکرد مورد نظر خود دفاع کرده‌اند اما تحلیل محتوای آثار آنها نشان می‌دهد که رویکردهای دیگر تلویحاً در نظریه آنها به کار گرفته شده است. در مقاله پیش‌رو با مبنا قرار دادن یکی از طبقه‌بندی‌های نظریه‌های علم دینی که با الگوگیری از مفهوم نمونه مطلوب وبر، طیف گسترده‌ای از نظریه‌های علم دینی را پوشش داده است و نیز با تحلیل محتوای آثار آیت‌الله مصباح‌یزدی، کوشیده شده است تا جایگاه نظریه علم دینی وی در این طبقه‌بندی و سهم هر یک از رویکردهای مطلوب در فرایند تولید علوم انسانی اسلامی در آرای وی آشکار شود. تحقیق پیش‌رو نشان می‌دهد آیت‌الله مصباح‌یزدی، دست‌یابی به علوم انسانی اسلامی را فرایندی مدیریت‌پذیر می‌دانند، تحول فرد و ساختارهای اجتماعی را در این فرایند ضروری قلمداد می‌کنند و رویکردهای معرفتی تهذیب و تکمیل علوم موجود، استنباطی و مبناگروی به اشکال گوناگون در نظریه وی به کار گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. باقری، خسرو؛ هویت علم دینی؛ چ2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382.
  2. پایا، علی؛ «ملاحظاتی نقادانه درباره دو مفهومی علم دینی و علم بومی»؛ فصلنامه حکمت و فلسفه، س3، ش11، 1386.
  3. حسنی، سیدحمیدرضا و همکاران؛ علم دینی، دیدگاه‌ها و ملاحظات؛ ویراست دوم، چ5، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
  4. داوری‌اردکانی، رضا؛ تمدن و تفکر غربی؛ تهران: ساقی، 1380.
  5. ـــــــــ؛ درباره تعلیم و تربیت در ایران؛ تهران، سخن، 1390.
  6. سروش، عبدالکریم؛ تفرج صنع، گفتارهایی در اخلاق، صنعت و علم انسانی؛ چ8، تهران: صراط، 1388.
  7. سوزنچی، حسین؛ معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1388.
  8. کافی، مجید؛ فلسفه علم و علم دینی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،‌ 1395.
  9. محمدی، علی؛ جریان‌شناسی جبهه فکری تمدن اسلامی؛ سایت فرهنگستان علوم اسلامی، 1391. isaq.ir/vdccasqi82bqe.la2.html.
  10. مصباح‌یزدی، محمدتقی؛ جستارهایی در فلسفه علوم انسانی از دیدگاه آیت‌الله مصباح‌یزدی؛ قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى;، 1389 (الف).
  11. ــــــــــ؛ درباره پژوهش؛ قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى;، 1389 (ب).
  12. ــــــــ؛ انقلاب اسلامی؛ جهشی در تحولات سیاسی تاریخ؛ تدوین و نگارش: قاسم شبان‌نیا؛ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1384.
  13. ـــــــــ؛ سخنرانی در نوزدهمین نشست انجمن فارغ‌التحصیلان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;؛ 1389 (ج).
  14. ________؛ سخنرانی در همایش مبانی فلسفی علوم انسانی؛ 1389 (د).
  15. ________؛ نشست علم دینی 1؛ سخنرانی در جمع اساتید معارف دانشگاه‌های قم، 1391 (الف).
  16. _______؛ نشست علم دینی 2؛ سخنرانی در جمع اساتید معارف دانشگاه‌های قم، 1391 (ب).
  17. _______؛ نشست علم دینی 3؛ سخنرانی در جمع اساتید معارف دانشگاه‌های قم، 1391 (ج).
  18. _______؛ پرسش‌های و پاسخ‌ها؛ ج3، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى;، 1391 (د).
  19. _______؛ رابطه علم و دین؛ قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى;، 1392.
  20. ملکیان، مصطفی؛ «پیش‌فرض‌های بازسازی اسلامی علوم انسانی»؛ مجموعه مقالات علم دینی دیدگاه‌ها و ملاحظات، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
  21. موحد ابطحی، سیدمحمدتقی؛ «دفاعی از رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود»؛ دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های علم و دین، ش5، 1391.
  22. _______؛ «دو راهکار تولید علم دینی بر مبنای آراء دکتر سروش»؛ دوفصلنامه علمی پژوهشی جستارهای فلسفه دین، س2، ش1، 1392 (الف).
  23. _______؛ «گسترش برنامه فلسفه برای کودکان؛ مقدمه‌ای برای نهادینه‌شدن تولید علم در کشور»، هفته‌نامه پنجره، ش186، 1392 (ب).
  24. _______؛ «ملاحظاتی در طبقه‌بندی نظریه‌های علوم انسانی اسلامی»؛ ارائه‌شده در پیش‌همایش فلسفه و علوم انسانی، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، 1394.
  25. ________؛ تحلیلی بر اندیشه‌های علم دینی در جهان اسلام؛ قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی6، 1395.
  26. ________؛ «رویکرد غیرمدیریتی به تحول علوم انسانی و تولید علوم انسانی اسلامی»؛ فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا، 1396.
  27. موسوی، سیدمهدی؛ الگوهای کلان تولید علوم انسانی اسلامی در بستر انقلاب اسلامی؛ قم: انتشارات آفتاب توسعه، 1394.
  28. میرباقری، سیدمحمدمهدی؛ «علم دینی، ابزار تحقق اسلام در عمل اجتماعی»؛ مجموعه مقالات علم دینی، دیدگاه‌ها و ملاحظات، به کوشش حمیدرضا حسنی و ...، چ5، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
  29. ________؛ «جریان‌شناسی تولید علوم انسانی اسلامی»؛ مجموعه مقالات همایش تحول در علوم انسانی، ج2، قم: کتاب فردا، 1391.
  30. Stenberg, Leif; The Islamization of Science. Four Muslim Positions Developing an Islamic Modernity; Stockholm: Almqvist & Wiksell International, 1996.
  31. Furlow, Christopher; Islam, Science and Modernity: From Northern Virginia to Kualalumpur, 2005.
  32. Stenmark, Mikael; “A Religiously Partisan Science”; Theology and Scince, 3, No.1, 2005.
  33. Batten, Alan H; A Religiously Partisan Science? Responses to Golshni and Stenmark, 2005.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار