نقد و بررسی هویت علم دینی از دیدگاه آیت‌الله مصباح‌یزدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه تهران

چکیده

در مقاله پیش‌رو، دیدگاه آیت‌الله مصباح‌یزدی درباره علم دینی نقد و بررسی شده است. این بررسی در سه گام با نظر به چیستی علم، چیستی دین و چیستی علم دینی شده است. در گام نخست، به دیدگاه وی درباره چیستی علم که موضوع‌محور نام گرفته، توجه شده است. انتقادهای مطرح‌شده ناظر به نوسان دیدگاه وی بین موضوع‌محوری و مسئله‌محوری، کم‌بها دادن به روش و هدف علم و نادیده‌گرفتن تأثیر نگرش اندیشمند در تعریف علم است. در گام دوم، رویکرد غیر دایرة‌المعارفی وی به دین به منزله نقطه قوت ارزیابی شده است. با این حال، اصرار بر تعریف دین به‌صورت موضوع‌محور، متفاوت با هدف‌محوری، نقد شده است. در گام سوم، در قلمرو علم دینی، تفکیک قاطع وی میان علوم توصیفی و علوم تجویزی، از سویی، و عینی و خنثادانستن علوم توصیفی، به منزله بقایای دیدگاه پوزیتیویستی در رویکرد وی در نظر گرفته شده است. نتیجه این دیدگاه یعنی بیرون‌گذاشتن علوم توصیفی از عرصه علم دینی و محدودکردن علم دینی به علوم تجویزی نیز نقد شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. جوادی‌آملی، عبدالله؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی؛ قم: انتشارات اسراء، 1386.
  2. مصباح‌یزدی، محمدتقی؛ رابطه علم و دین؛ قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1392.
  3. _______ ؛ علم دینی و اسلامی‌سازی علوم انسانی از دیدگاه استاد فرزانه علامه آیت‌الله مصباح‌یزدی؛ پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح‌یزدی، [بی‌تا].
  4. مصباح‌یزدی، علی؛ «رابطه علم و دین از دیدگاه آیت‌الله محمدتقی مصباح‌یزدی»؛ کتاب نقد، همین شماره، [بی‌تا].
  5. Feyerabend, P; Against Method; London: Verso, 1975.
  6. Gettier, E; “Is justified true belief knowledge?”; Analysis 23 (6), 1963.
  7. Linsky, B. & Zelta, E; “Is Lewis a Meinongian?” Australasian Journal of Philosophy, 69 (4), 1991.
  8. Rescher, N; Scientific realism: A critical reappraisal; Dordrecht: Reidel Publishing, 1987.
  9. Sosa, E; Knowledge in perspective: Selected essays in epistemology; Cambridge: Cambridge University Press, 1991.