منطق تولید علم دینی از منظر شهید مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی و سردبیر مجله کتاب نقد

چکیده

امروزه از مسائل چالشی در حوزة علم، علم دینی یا دینی‌سازی دانش است. در این زمینه مباحث مختلفی مطرح شده که ازجملة آن، چگونگی و سازکار تولید آن است و از آن به منطق علم دینی تعبیر می‌کنیم. در این باره دیدگاه‌ها و راهکارهای مختلفی وجود دارد که ازجملة آن، دیدگاه شهید مطهری، یکی از پیشگامان علم دینی است. هدف این پژوهش، استخراج و استنباط روش و سازکار تولید علم دینی با توجه به منظومة فکری و شیوة شهید مطهری است. در مقالة حاضر به لحاظ جمع‌آوری اطلاعات، از روش اسناد و مدارکی (کتابخانه‌ای به‌ویژه از آثار شهید مطهری) و به لحاظ تجزیه و تحلیل داده‌ها، از روش عقلی- تحلیلی استفاده شده است. از یافته‌های این پژوهش این است که اولاً علم دینی از منظر ایشان، هر علمی که برای جامعه به‌ویژه مسلمانان، مفید و ضروری باشد؛ ثانیاً روش‌شناسی ایشان در باب علم دینی را می‌توان هم ناظر به گام‌ها و فرایندهای عملی دانست که خود در تولید علم دینی، آن را پیموده و توانسته است از پایگاه منظومة فکری اسلام و با تکیه بر مبانی دینی و معرفتی، به حل مسائل علمی و دینی بپردازد و هم به نوع و ماهیت روش نیز اشاره کرده و مدل خاصی را پیشنهاد داده است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1. بستان و دیگران؛ گامی به سوی علم دینی؛ چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1384.
    2. حسین‌زاده، محمد؛ پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر؛ چ1، [بی‌جا]: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1382.
    3. خسروپناه، عبدالحسین؛ علم و دین از دیدگاه شهید مطهری/ مندرج در علامه طباطبایی فیلسوف علوم انسانی- اسلامی؛ ج۱، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1390.
    4. رشاد، علی‌اکبر؛ «منطق فهم قرآن»؛ قبسات، ش18، 1379.
    5. سبزواری، ملاهادی؛ شرح منظومه؛ تصحیح و تعلیق آیت‌الله حسن‌زاده آملى؛ تحقیق و تقدیم از مسعود طالبى؛ تهران: نشر ناب، 1369.
    6. سوزنچی، حسین؛ معنا، امکان و رهکارهای تحقق علم دینی؛ چ1، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1389.
    7. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ مجموعه رسائل؛ تحقیق صبا الربیع؛ قم: نشر احیاء التراث، 1428ق.
    8. ـــــ؛ المیزان فی تفسیر القرآن‏؛ چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامى، 1417ق.
    9. علی‌تبار، رمضان؛ «عوامل و ارکان علم دینی»؛ اندیشة نوین دینی، ش۴۱، 1394.
    10. گلشنی، مهدی؛ از علم دینی تا علم سکولار؛ تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 1380.
    11. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ ج1، تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، 1378.
    12. مطهری، مرتضی؛ مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی؛ قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1362.
    13. ـــــ؛ مقالات فلسفى؛ ج2، تهران: حکمت، 1376.
    14. ـــــ؛ امدادهاى غیبى در زندگى بشر، تهران: انتشارات صدرا، 1367.
    15. ـــــ؛ ده گفتار؛ چ5، تهران: انتشارات صدرا، 1368الف.
    16. ـــــ؛ فطرت؛ تهران: انتشارات صدرا، 1369الف.
    17. ـــــ؛ آشنایی با علوم اسلامی؛ ج1، چ8، تهران: انتشارات صدرا، 1369ب.
    18. ـــــ؛ آشنایی با قرآن؛ ج1، تهران: انتشارات صدرا، [بی‌تا].
    19. ـــــ؛ آشنایی با علوم اسلامی؛ چ6، ج3، تهران: انتشارات صدرا، 1368ب.
    20. ـــــ؛ ختم نبوت؛ چ6، تهران: انتشارات صدرا، 1370الف.
    21. ـــــ؛ بیست‌گفتار؛ تهران: انتشارات صدرا، 1370ب.
    22. ـــــ؛ انسان و ایمان؛ چ8، تهران: انتشارات صدرا، 1371الف.
    23. ـــــ؛ مسئله شناخت؛ چ8، تهران: انتشارات صدرا، 1371ب.
    24. ـــــ؛ علل گرایش به مادی‌گری؛ چ13، تهران: انتشارات صدرا، 1372.
    25. ـــــ؛ انسان کامل؛ چ11، تهران: انتشارات صدرا، 1373.
    26. ـــــ؛ توحید؛ چ1، تهران: انتشارات صدرا، 1373.
    27. ـــــ؛ سیری در نهج‌البلاغه؛ تهران: انتشارات صدرا، 1376.
    28. ـــــ؛ یادداشت‌ها؛ ج6، تهران: انتشارات صدرا (کتابخانة دیجیتالی مدرسة فقاهت)، 1385.
    29. ـــــ؛ یادداشت‌ها؛ ج4، تهران: انتشارات صدرا (کتابخانة دیجیتالی مدرسة فقاهت)، 1389.
    30. ـــــ؛ یادداشت‌ها؛ ج8، تهران: انتشارات صدرا (کتابخانة دیجیتالی مدرسة فقاهت)، 1389.
    31. ـــــ؛ یادداشت‌ها؛ ج1، تهران: انتشارات صدرا (کتابخانة دیجیتالی مدرسة فقاهت)، 1390.
    32. ـــــ؛ هدف زندگی؛ تهران: انتشارات صدرا (کتابخانة دیجیتالی مدرسة فقاهت)، 1391.
    33. ـــــ؛ شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ چ2، قم: انتشارات صدرا، 1409ق.
    34. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج5، قم: انتشارات صدرا، 1379.
    35. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج20، قم: انتشارات صدرا، 1388.
    36. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ ج1، 2، 6، 13 و 22، قــم: انتـشارات صدرا، 1389.
    37. مظفر، محمدرضا؛ المنطق؛ قم: انتشارات اسماعیلیان، 1417ق.