مواجهۀ انتقادی استاد مطهری با رویکرد غربی به علم اجتماعی (علم‌ اجتماعی سکولار از چشم‌انداز نقد ساختارشکنانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ‌ و ‌اندیشۀ‌ اسلامی

چکیده

 
تاریخ دریافت: 06/07/1398          تاریخ تأیید: 07/08/1398
 
چکیده
ازآنجاکه که آیت‌الله مرتضی مطهری با مسئله‌های «علوم انسانی» و ازجمله «علم اجتماعی» دست‌به‌گریبان بود و می‌کوشید پاسخ‌های اسلامی برای پرسش‌های اساسی آن بیابد، می‌توان راه ناتمام وی را بر مبنای نوشته‌هایش ادامه داد و از طریق بسط و امتداد دادن، به رهیافتی در این باره دست یافت. ازاین‌رو «نقادی علم اجتماعی غربی» که یکی از شاخه‌های مهم «علوم انسانی غربی» است، در دستورکار این مقاله قرار گرفته و در قالب سه بخش «معرفت‌شناسی» و «هستی‌شناسی» و «هنجارشناسی»، مواجهات انتقادی مطهری با آن، بیان شده است. به بیان دیگر چنانچه از ما در مقام هواداران علم اجتماعی اسلامی پرسیده شود که در علم اجتماعی غربی، چه «کاستی‌ها» و «کژی‌ها»ی علاج‌ناپذیر و ترمیم‌ناشدنی‌ای وجود دارند که باید در مقابل آن، رهیافت علم اجتماعی اسلامی را ایجاد کرد، می‌توان به فهرستی از «نقادی‌ها» و «ابطال‌گری‌ها»ی دین‌مدارانه اشاره کرد که در این مقاله و از چشم‌انداز نظری مطهری مطرح شده است. بدین‌ترتیب برداشت وی از «هویّت علم اجتماعی اسلامی»، بلکه مناسبات «علوم انسانی» و «اسلام» نیز تا حدّی روشن می‌شود.
 
 

کلیدواژه‌ها


  1. قرآنِ کریم؛ ترجمۀ محمّدمهدی فولادوند.

    1. مطهری، مرتضی؛ مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: انسان و ایمان؛ ج1، تهران: انتشارات صدرا، 1389الف.
    2. ـــــ؛ مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: جهانبینیِ توحیدی؛ ج2، تهران: انتشارات صدرا، 1389ب.
    3. ـــــ؛مقدمه‌ای بر جهان‌بینیِ اسلامی: وحی و نبّوت؛ ج3، تهران: انتشارات صدرا، 1389پ.
    4. ـــــ؛مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: انسان در قرآن؛ ج4،تهران، انتشارات صدرا، 1389ت.
    5. ـــــ؛ مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: جامعه و تاریخ؛ ج5، تهران: صدرا، 1389ث.
    6. ـــــ؛ نقدی بر مارکسیسم؛ تهران: انتشارات صدرا، 1390الف.
    7. ـــــ؛ فلسفۀ اخلاق؛ تهران: انتشارات صدرا، 1390ب.
    8. ـــــ؛ نبرد حق و باطل؛ تهران: انتشارات صدرا، 1390پ.
    9. ـــــ؛ فلسفۀ تاریخ؛ ج1، تهران: انتشارات صدرا، 1390ت.
    10. ـــــ؛ ولاءها و ولایت‌ها؛ تهران: انتشارات صدرا، 1390ث.
    11. ـــــ؛ انسان کامل؛ تهران: انتشارات صدرا، 1391الف.
    12. ـــــ؛ انسان و سرنوشت؛ تهران: انتشارات صدرا، 1391ب.
    13. ـــــ؛ امدادهای غیبی در زندگی بشر؛ تهران: انتشارات صدرا، 1391پ.
    14. ـــــ؛ نظام حقوق زن در اسلام؛ تهران: انتشارات صدرا، 1391ت.
    15. ـــــ؛ ده گفتار؛ تهران: انتشارات صدرا، 1391ث.
    16. ـــــ؛ فطرت؛ تهران: انتشارات صدرا، 1392الف.
    17. ـــــ؛ سیری در نهج‌البلاغة؛ تهران: انتشارات صدرا، 1392ب.
    18. ـــــ؛ امامت و رهبری در اسلام؛ تهران: انتشارات صدرا، 1392پ.
    19. ـــــ؛ اخلاقِ جنسی در اسلام و جهان غرب؛ تهران: انتشارات صدرا، 1393الف.
    20. ـــــ؛ آزادیِ معنوی؛ تهران: انتشارات صدرا، 1393ب.
    21. ـــــ؛ آیندة انقلاب اسلامی ایران؛ تهران: انتشارات صدرا، 1394.
    22. ـــــ؛ مقدمه‌ای بر حکومت اسلامی؛ تهران: انتشارات صدرا، 1397.
    23. مولوی، جلال‌الدین ‌محمد؛ مثنوی معنوی؛ تهران: انتشارات امیرکبیر، 1389.