چیستی، معنا و مسیر تحقق علم دینی از نگاه آیت‌الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

عضو هیئت علمی و مدیر مرکز تدوین متون پژوهشکده علوم وحیانی اسراء

چکیده

امکان «تحقق علم دینی»، یکی از مباحث مهم و چالشی است که با دو رویکرد مخالف و موافق همراه است. در این میان آیت‌الله جوادی آملی% از جمله موافقان نظریة علم دینی به شمار می‌رود.
ایشان با معرفی زوایای مثلث معرفت دینی (عقل، نقل، وحی) راهکار تولید علم دینی را استفادة بجا و حداکثری از عقل (خِرد ناب شهودی، تجریدی، نیمه‌تجریدی و تجربی) و نقل (برداشت روشمند از متون وحیانی) در تعامل مستقیم با هم معرفی می‌کنند. ایشان معتقدند که علم بما هو علم، را واقع کشف می‌کند و بدین‌رو آنچه واقعاً علم است، دینی است.
ایشان ضمن تبیین جایگاه مهم فلسفة مطلق در تبیین هستی‌شناسی اسلامی و ترسیم مسیر دینی‌شدن علوم، تعارض علم و دین یا عقل و وحی را بی‌معنا دانسته و معتقدند، عقل، همچون نقل، حجتی الهی بوده و کاشف از وحی است و اگر تعارضی وجود داشته باشد، بین دلیل نقلی و عقلی است و هیچ‌گاه بین علم و دین تعارضی پیش نخواهد آمد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1. سیدرضی؛ نهج‌البلاغه؛ تحقیق محمد دشتی؛ چ سوم، قم: انتشارات قدس، 1383.
    2. ابن‌سینا؛ الاشارات‌ و التنبیهات؛ چ اول، قم: نشر البلاغه، 1375.
    3. جوادی آملی، عبدالله؛ «ویژگی‌های فلسفه و نسبت آن با علوم»؛ فصلنامة اسراء، ش5، 1389.
    4. ـــــــ ؛ «تبیین برخی از مطالب منزلت عقل در هندسة معرفت دینی»؛ فصلنامة اسراء، سال اول، ش2، مرکز نشر اسراء، 1388.
    5. ـــــــ ؛ اسلام و محیط‌زیست؛ تنظیم عباس رحیمیان؛ چ اول، قم: مرکز نشر اسراء، 1386، «الف».
    6. ـــــــ ؛ انتظار بشر از دین؛ تنظیم محمدرضا مصطفی‌پور؛ چ چهارم، قم: مرکز نشر اسراء، 1386، «ب».
    7. ـــــــ ؛ شریعت در آینة معرفت؛ تنظیم حمید پارسانیا؛ چ پنجم، قم: مرکز نشر اسراء، 1386، «ج».
    8. ـــــــ ؛ معرفت‌شناسی در قرآن؛ تنظیم حمید پارسانیا؛ چ چهارم، قم: مرکز نشر اسراء، 1386، «د».
    9. ـــــــ ؛ منزلت عقل در هندسة معرفت دینی؛ تنظیم احمد واعظی، چ دوم، قم: مرکز نشر اسراء، 1386، «هـ».
    10. ـــــــ ؛ نسبت دین و دنیا؛ تنظیم علیرضا روغنی موفق؛ چ چهارم، قم: مرکز نشر اسراء، 1386، «و».
    11. ـــــــ ؛ دین‌شناسی؛ تنظیم محمدرضا مصطفی‌پور؛ چ چهارم، قم: نشر اسراء، 1385.
    12. ـــــــ ؛ سلسله بحث‌های فلسفة دین: فلسفة حقوق بشر؛ قم: مرکز نشر اسراء، 1375.
    13. پترسون، مایکل و ویلیام هاسکر و بروس رایشنباخ و دیوید بازینجر؛ عقل و اعتقاد دینی؛ ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی؛ چ سوم، تهران: طرح نو، 1379.
    14. حسنی، سیدحمیدرضا و مهدی علی‌پور و سیدمحمدتقی موحدابطحی؛ علم دینی، دیدگاه‌ها و ملاحظات؛ چ سوم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1386.
    15. سوزنچی، حسین؛ معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی؛ تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1389.
    16. صدرالمتألهین‏؛ الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة؛ چ سوم، بیروت: داراحیاء التراث، 1981م‏.
    17. صدوق؛ علل الشرایع؛ قم: انتشارات مکتبه الداوری، [بی‌تا].
    18. کلینی؛ الکافی؛ (8 جلدی)، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365.
    19. مجلسی؛ بحارالانوار؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
    20. Neuman,W.L; social research Methods, Qualitative and Quantitative Approaches; London: Allyn and Bacon, 1997.