دینی‏انگاری همة گزاره‌های علمی آری یا نه؟

نوع مقاله : گفتگو

نویسنده

رئیس اندیشکده فقه و حقوق اسلامی مرکز الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، عضو جامعه مدرسین، رئیس کرسی‌های نظریه‌پردازی (علوم نقلی)، رئیس انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه و با رتبه استادی، عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

اشاره
آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در سال1340ش در شهرستان ابرقو واقع در استان یزد دیده به جهان گشود. در سال 1354 وارد حوزة علمیة شیراز و یکسال بعد به حوزة علمیة قم راه یافت. تحصیل در درس خارج را از سال 1360آغاز و از حلقة درسی آیات عظام: خاتم یزدی، فاضل لنکرانی، میرزاجواد تبریزی، وحید خراسانی و مکارم شیرازی بهره جست. در علوم معقول نیز درس استادانی چون حضرات آیات: جوادی آملی، حسن‌زادة آملی، مصباح یزدی، انصاری شیرازی، محمدی گیلانی و گرامی را درک کرد. ایشان در حال حاضر؛ عضو جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، رئیس اندیشکدة فقه و حقوق اسلامی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، رئیس انجمن علمی فقه و حقوق حوزة علمیة قم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، ناظر پروژه تحقیقاتی موسوم به «نقد فقهی قانون مجازات اسلامی» (بخش دیات) و مدرس درس خارج فقه و اصول است.
در کنار ده‌ها مقالة تخصصی؛ کتاب‌های فقه و مصلحت، فقه و عرف، فقه و عقل، سلسبیل و ... نیز از آثار او بوده که برخی از این آثار در عرصة کتاب سال حوزه و نیز کتاب سال جمهوری اسلامی ایران افتخاراتی را کسب کرده است.
ایشان در این گفتگو؛ با تبیین چیستی و ماهیت علم و عقل، عقل را منبع معرفت‌شناختی دین و کاشف ارادة حکیمانة شارع دانسته و بر لزوم برقراری تمایز بین الهی، دینی و اسلامی بودن علوم و نیز وجود تفاوت بین دین و دینی بودن علوم در نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی تاکید می‌نمایند. استاد علیدوست با بیان نسبت و ترابط عقل و نقل کارکردهای چهارگانة عقل نسبت به فهم و کشف دین را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند.
 از جمله مهم‌ترین پرسش‌ها دربارة نظریة علم دینی حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی، مربوط به تعریفی است که ایشان از دین ارائه داده و مبتنی بر این تعریف، گام‌های بعدی را برمی‌دارند. از سوی دیگر مباحثی مانند جایگاه عقل، تجربه و دستاوردهای تجربی در نظریة ایشان، یا نوع نسبتی که بین عقل و نقل برقرار می‌فرمایند از جمله نکاتی است که می‌تواند محل بحث و گفتگو قرار گیرد.