جستاری در فلسفه و مبانی مدیریت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مدیریت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 

چکیده

با گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی در ایران چه میزان به فلسفه و مبانی مدیریت اسلامی دست یافته‌ایم؟ واقعیت آن است که پس از سقوط رژیم وابسته شاهنشاهی و وقوع انقلاب اسلامی در ایران، زمینه مدیریت جدیدی فراهم آمد و این پرسش در اذهان شکل گرفت که مدیریت اسلامی چیست؟ چه ضرورتی دارد؟ روش دست‌یابی به آن چگونه است و مبانی آن کدام است؟ تحقیق و پاسخ به این مسائل هرچند با موانع زیادی از قبیل درگیری مسلحانه گروهک‌های معاند و ضد انقلاب و کودتا و تجاوز سراسری رژیم بعث عراق به ایران مواجه شد، به‌تدریج با شکل‌گیری مؤسسات حوزوی و اقبال دانشگاهیان علاقه‏مند به این مسئله، تولید مدیریت اسلامی و حل مسائل اساسی آن در دستور کار قرار گرفت و تا چهل‌سالگی انقلاب گام‌های مؤثّری برداشته شد. تحقیقات فراوانی درباره چیستی، چرایی و چگونگی مدیریت اسلامی (فلسفه مدیریت اسلامی) انجام شد؛ به گونه ای که در پایان چهل‎سالگی انقلاب شاهد رشد و بالندگی مدیریت اسلامی در این مرحله از تحقیقات بوده‌ایم؛ اما در عین حال دانش مدیریت اسلامی به دلیل زمان‌بربودن تولید علم و مشکلات موجود، هنوز دوران طفولیت خود را می‌گذراند و نیازمند تحقیقات بیشتری است. روش تحقیق، کتابخانه‌ای و بر توصیف و تحلیل داده‌ها استوار است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    **   نهج‎البلاغه.

    1. الوانی، سید مهدی؛ مدیریت عمومی؛ چ1، تهران: نشر نی، 1385.
    2. اعظمی، امیر؛ «جستاری در تعریف‌ها و برداشت‌های صاحب نظران از مفهوم مدیریت اسلامی»، دو فصلنامه اسلام و مدیریت؛ س2 ش4، 1392.
    3. امیری، علی‌نقی؛ «رویکردهای مدیریت اسلامی: رویکرد تجربی»، روش‌شناسی علوم انسانی؛ ش53، 1386.
    4. پورعزت، اصغر؛ «مدیریت اسلامی از التقاط ایدئولوژی تا التقاط علمی»، اسلام و مدیریت؛ ش1، 1391.
    5. پیروز، علی‌آقا و همکاران؛ مدیریت در اسلام؛ ویراست سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392.
    6. توکل، محمد؛ جامعه‌شناسی علم؛ تهران: مؤسسه علمی و فرهنگی نص، 1370.
    7. جعفری تبریزی، محمدتقی؛ حرکت و تحول از دیدگاه قرآن (انسان در افق قرآن)؛ تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، 1386.
    8. جوادی آملی، عبدالله؛ شریعت در آیینه معرفت؛ تهران: مرکز فرهنگی رجاء، 1372.
    9. جوان‌پور هروی، عزیز؛ «فلسفه مدیریت اسلامی»، فراسوی مدیریت؛ ش7، 1387.
    10. رفیع‌پور، فرامرز؛ کندوکاوها‌ و پنداشت‌ها؛ تهران: شرکت سهامی انتشار، 1360.
    11. سروش، عبد الکریم؛ علم چیست فلسفه چیست؛ ویرایش دوم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، 1368.
    12. عابدی جعفری و محمد ازگلی؛ «مروری بر تحقیقات مدیریت اسلامی» مجله علوم انسانی؛ ش19، پاییز 1375.
    13. عابدی جعفری و علیرضا سبزیکار؛ «مدیریت اسلامی در ایران: بسترها و پیدایش»، فصلنامه اسلام و مدیریت؛ ش2، پاییز 1391، ص31-47.
    14. عابدی جعفری حسن و الهام بزرگ حداد؛ «مروری بر مقاله‌های مدیریت اسلامی و مدل‌های آن»، فصلنامه النهج؛ ش47، زمستان 94، ص61-86.
    15. فرهنگستان علوم‌ اسلامی؛ فلسفه‌ روش‌ تنظیم؛ قم: دفتر مجامع مقدماتی فرهنگستان علوم‌ اسلامی، 1365.
    16. قوامی، صمصام‌الدین؛ مدیریت از منظر کتاب و سنت؛ قم: دبیرخانه مجلس خبرگان، مرکز تحقیقات علمی، 1383.
    17. کارگروه بنیادین مدیریت اسلامی؛ نقشه جامع مدیریت اسلامی؛ قم: دانشگاه قم، 1395.
    18. کلینى، ابوجعفر، محمد بن یعقوب؛ الکافی (ط- دار الحدیث)، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر، 1429ق.
    19. کونتز، هارولد؛ اصول مدیریت؛ ترجمه محمدهادی چمران؛ تهران: مؤسسه انتشاراتی علمی دانشگاه صنعتی شریف، 1378.
    20. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الانوار لجامعة الدرراخبار الائمة الاطهار:؛ بیروت: دار الاضواء، 1423ق.
    21. مطهری، مرتضی؛ سیری در نهج‎البلاغه؛ تهران: صدرا، 1376.
    22. ملکیان، مصطفی؛ «سنت‌گرایی»، مجله نقد و نظر؛ ش4-3، 1377.
    23. نصری، عبدالله؛ مبانی انسان‌شناسی در قرآن؛ تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1385.