عضو هیئت علمی گروه کلام و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
مسئلهای که در این مقاله به مناسبت چهلسالگی انقلاب بررسی میشود، تبیین نقش و تأثیر دین در جامعه است. با پیروزی انقلاب اسلامی و تأثیر و نقش مهم دین در بهوجودآمدن یک حرکت اجتماعی توجه به نقش و کارکرد دین به عنوان عاملی برای حرکت و جنبش اجتماعی اهمیت پیدا کرد. علاوه بر اینکه انقلاب ایران خط بطلانی بود بر تئوریهایی که برای دین هیچ نقش و کارکردی قایل نبودند و معتقد به افول دین بودند یا نگاهی حداقلی به دین داشتند و قلمرو دین را فردی میدانستند. از این رو به نظر میرسد تبیین نقش و تأثیر دین در جامعه ضرورت پیدا میکند. آنچه در این مقاله مورد نظر است مبتنی بر سه محور است: یکی بحث درباره ماهیت انقلاب اسلامی است؛ به این معنا که انقلاب اسلامی علیرغم اینکه مانند بسیاری از انقلابهای اجتماعی در جامعه شکل گرفت و دارای عوامل اجتماعی بود، ریشه انقلاب در تغییر و تحولاتی بود که در افراد جامعه به وجود آمد و علاوه بر عوامل اجتماعی دارای عواملی بود که ریشه در فضایل انسانی داشت. محور دوم نقش و تأثیر دین در تحقق انقلاب و استمرار آن است. در محور سوم نقش و تأثیر انقلاب اسلامی در تقویت جایگاه دین در جامعه، گسترش مباحث مختلف دینپژوهی مانند نسبت دین با سایر رشتههای علمی در علوم انسانی را میتوان از بازتابهای انقلاب اسلامی دانست؛ همچنین تفسیر جدیدی از قلمرو دین و اخلاق دینی ارائه شد.