فلسفه عرفان نظری اهل‌بیتی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

چکیده

تولید ادبیات عرفان اهل‎بیتی از اهمیت و ضرورت معرفتی خاصی در ساحت دانش و بینش عرفانی برخوردار است. عرفان اهلب بیتی عرفانی است که تولید از منابع وحیانی و نصوص دینی است نه تطبیق بر آنها. ناگفته نماند که عرفانِ اهل بیت ‰ با عرفانِ اهل‎بیتی از هم متمایزند؛ زیرا عرفان اهل بیت ‰ متناظر به مقامات معنوی و فتوحات غیبی آن ذوات نوری و مواجهه و شهود آنان با ملکوت هستی و حقیقة الحقایق است؛ اما عرفان اهل‎بیتی معطوف به معارف انفسی و عرفانی آنان از رهگذر احادیث و ادعیه مأثور در کنار آیات بینات قرآن کریم است. به هرحال پرسش این است که عرفان اهل‎بیتی نظری چیست و آیا با روشی از نصوص وحیانی استکشاف می‏شود یا به بیان دیگر منطقِ مواجهه با کتاب و سنت در تولید معارف عرفانی در ساحت نظری چیست؟ در نوشتار حاضر چیستی عرفانِ نظریِ اهل‎بیتی، نسبت آن با عرفانِ مصطلحِ موجود، توافق و تفارق آنها با هم، ضرورت و اهداف تولید عرفان نظری اهل‎بیتی، امکان و ظرفیت و شاخص‏های عرفان نظری اهل‎بیتی در ساحاتِ هستی‏شناختی، انسان‏شناختی و معرفت‏شناختی، پیشینه و وضعیت فعلی حوزه تمحض در نظام آموزشی ـ پژوهشی، مراحل اجرایی، پیش‎نیاز، هم‏نیاز و پس‏نیازها و راه‏های ترویج آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها


  1. *    قرآن.

    **  نهج‎البلاغه.

    1. ابن عربی، محی‌الدین؛ فتوحات مکیه؛ ط1، بیروت: دار احیاء التراث، 1418ق/ 1998م.
    2. ابن‌فناری، مصباح الانس؛ مقدمه و ترجمه محمد خواجوی؛ چ1، تهران: انتشارات مولی، 1374.
    3. ابن‌ترکه اصفهانی، صائن‌الدین؛ تمهید القواعد؛ تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی؛ چ1، قم: بوستان کتاب، چ اول، 1393.
    4. ابوعلی سینا، حسین؛ الاشارات و التنبیهات؛ همراه با شرح خواجه نصیرالدین طوسی و قطب‌الدین رازی؛ چ1، تهران: مطبوعات دینی، 1374.
    5. آمدی، عبدالواحد؛ غرر الحکم؛ شرح جمال‌الدین محمد خوانساری؛ چ4، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1373.
    6. آملی، سیدحیدر؛ انوار الحقیقه و اطوار الطریقه و اسرار الشریعه؛ تحقیق و تعلیق و مقدمۀ سیدمحسن موسوی تبریزی؛ چ1، قم: انتشارات نور علی نور، 1382.
    7. جوادی آملی، عبدالله؛ ادب فنای مقربان؛ قم: مرکز نشر اسراء، 1392.
    8. جوادی آملی، عبدالله؛ تحریر تمهید القواعد؛ چ1، قم: مرکز نشر اسراء، 1372.
    9. جوادی آملی، عبدالله؛ سرچشمه اندیشه؛ ج5، چ1، قم: مرکز نشر اسراء، 1383.