هویت دینی و اسلامی «فلسفه اسلامی»

نوع مقاله : مقاله تخصصی

چکیده

آیا می‌توان فلسفه رایج میان مسلمانان را فلسفه اسلامی دانست؟
این مقاله بر آن است تا با بررسی چهار محور نقطه آغازین فلسفه، نقطه رشد و تکامل فلسفه، جهت‌گیری‌‌های کلان و جزئی دو فلسفه و مسائل فلسفه و همچنین مقام ارزیابی و سنجش هویت اسلامی فلسفه اسلامی را تثبیت کند.
همچنین در این مقاله موضع اهل بیت‰ در قبال فلسفه با نگاهی به دیدگاه تفکیکآن مورد ارزیابی قرار گرفته و ثابت شده است. امامان معصوم‰ نه‌تنها هیچ ردی بر کلیت فلسفه نداشته‌اند، بلکه از حیث روش و محتوا، حکمت و فلسفه را تأییدکرده، موجبات «اثاره دفائن عقول» را هرچه بیشترفراهم ساخته‌اند. در پایان این مقاله نیز دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی درباره نسبت فلسفه با اسلام، همچنین امکان دستیابی به حکمتی با عنوان «حکمت محمدیه…» از تدبر شدید و ضابطه‌مند در متون دینی، به اجمال ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. *     قرآن کریم.

    **   نهج‌البلاغه.

    1. جمعی از نویسندگان؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛قم: مرکز جهانی علوم اسلامی،1385.
    2. حسن‌زاده آملی، حسن؛قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند؛ چ2، قم: انتشارات قیام، 1374.
    3. سهروردی، شهاب‌الدین؛مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛تحقیق هانری کربن، ج2، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1396ق.
    4. صدرالمتالهین شیرازی، صدرالدین محمد؛اسفار اربعه؛ دکن: دارالطبع جامع عثمانیه سرکار عالی، 1941.
    5. ــــــ؛مظاهر الهیه؛تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی؛قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1377.
    6. ــــــ؛مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین؛تحقیق حامد ناجی اصفهانی؛ تهران: انتشارات حکمت، 1378.
    7. ــــــ؛اسرارالایات؛ تهران: حکمت و فلسفه ایران، 1360.
    8. شهرزوری، محمدبن محمود؛ نزهه الارواح و روضه الافراح؛ تهران: چاپ‌خانه دانش، [بی‌تا].
    9. صدوق (شیخ)، محمدبن‌علی ابوجعفر؛الهدایة؛ قم: مؤسسه امام هادی†، 1384.
    10. طباطبایی (علامه)، سیدمحمدحسین؛بررسی‌‌های اسلامی؛ ج2، قم: بوستان کتاب، 1388.
    11. ــــــ؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ ج1، چ2، تهران: انتشارات صدرا، 1368.
    12. طوسی، نصیرالدین؛شرح‌الاشارات والتنبیهات؛تحقیق سلیمان دنیا؛ج4، بیروت: مؤسسه نعمان، 1413ق.
    13. فاخوری، حنا و خلیل جر؛ تاریخ فلسفه در جهان اسلامی؛ ترجمه عبدالمحمد آیتی؛تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1386.
    14. کلینی، محمدبن یعقوب؛اصول کافى؛ تهران: اسوه، 1372.
    15. لاهیجی، محمدجعفربن‌محمد صادق؛شرح رسالة‌المشاعر؛ تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی؛تهران: امیرکبیر، 1376.
    16. محدث نوری، حسین؛مستدرک‌الوسائل؛ ج12، بیروت: مؤسسه آل‌البیت‰ لاحیاءالتراث، 1408ق.
    17. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ بحارالانوار؛ [بی‌جا]:[بی‌نا]، 1307.
    18. محمدی ری‌شهری، محمد؛میزان‌الحکمة؛ ج3، قم: دارالحدیث، 1375.
    19. مطهری،مرتضی؛ بیست گفتار؛ چ7، تهران: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی، 1361.
    20. محمد الغزالی، ابی حامد محمدبن محمد؛ مجموعه رسائل الامام غزالی؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، 1367.
    21. مظفری، حسین؛ «مخالفت امامان معصوم و اصحاب ایشان با فلسفه از نگاه مکتب تفکیک»؛ نشریه معارف عقلی؛ قم: مرکز پژوهشی دایرةالمعارف علوم عقلی اسلامی، ش2، تابستان1385.
    22. مفضل بن عمر؛ توحید مفضل؛محمدباقر مجلسی ؛ بانضمام مقدمه ای از محمدتقی شیخ شوشتری تهران: نشر فقیه، 1382.
    23. دیلمی، محمد بن علی؛ اصحاب معرفت، تلخیص و بازنویسی محبوب القلوب،تهران: سازمان ملی جوانان ؛ اهل قلم، 1382.
    24. ورام، ابوالحسین مسعود بن ابی فراس؛ تنبیه الخواطر زنزهه النواظر المعروف به مجموعه ورام؛ تهران: محمد آخوندىدارالکتب الاسلامیه: 1376.