سلوک وشهود شریعت‌گرایانه با رویکردی به آرای علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

کارشناس ارشد ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

شریعت در عرفان اسلامی دارای نقش کلیدی است و در سِیر و سلوک حضور بالفعل و فعال داشته، از دیدگاه علامه طباطبایی سقوط تکلیف در هیچ مرحله‌ای از مراحل سلوکی و مقامات معنوی معنا ندارد. البته شریعت دارای مراتب وجودی به وزان مراتب سلوکی ـ شهودی سالکان کوی حق و عارفان موحد است؛ بنابراین ظاهر و باطن، آداب و اسراری دارد که به آداب سلوکی و اسرار سلوکی تا مقام شهود مرتبط است.
از سوی دیگر، شریعت و احکام سِیر و سلوک، خط قرمز عرفان وحیانیبوده، برای اهل ایمان، احسان و ایقان احکام خاصی است که همه مراتب و مراحل سلوکی را پوشش دهد و علامه براین عقیده صائب و صادق پای فشرده که در مقاله حاضر بدان پرداخته شده اشت.

کلیدواژه‌ها


  1. *     قرآن کریم.

    1. آشتیانی، سیدجلال‌الدین؛ شرح مقدمه قیصری؛ قم: بوستان کتاب، 1365.
    2. آمدی، عبدالواحد؛ غررالحکم؛ شرح جمال‌الدین محمد خوانساری؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1373.
    3. آملى، سیدحیدر؛ المقدمات من کتاب نص‌النصوص؛ به اهتمام هانری کربن و عثمان یحیی، تهران: انتشارات نوین، 1367.
    4. ــــــ؛ انوارالحقیقة و اطوارالطریقة و اسرارالشریعة؛ تحقیق و تعلیق و مقدمه سیدمحسن موسوی تبریزی؛ قم: انتشارات نور علی نور، 1382.
    5. ــــــ؛ جامع‌الاسرار و منبع‌الانوار؛ تصحیح، موضوع و فهرست‌‌های هانرى کربن و عثمان اسماعیل یحیى؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انجمن ایران شناسی فرانسه (انستیتو ایران و فرانسه)، 1345.
    6. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله؛ الاشارات والتنبیهات؛ ج3، قم:‌مطبوعات دینی، 1384.
    7. ابن‌عربی، محی‌الدین؛ الفتوحات‌المکیة؛ بیروت: دار صادر، [بی‌تا].
    8. ــــــ؛ فتوحات مکیه (دوره چهارجلدی)؛ بیروت: دار احیاءالتراث، 1418ق.
    9. انصاری، عبدالله؛ ترجمه و شرح منازل‌السائرین؛ ترجمه علی شیروانی؛ تهران: انتشارات الزهرا، 1373.
    10. تلمسانی، عفیف‌الدین؛ شرح منازل‌السائرین؛ قم: انتشارات بیدارفر، 1371.
    11. جامی، عبدالرحمن‌بن‌احمد؛ نقدالنصوص فی شرح نقش‌الفصوص؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات ویلیام چیتیک و پیشگفتار سیدجلال‌الدین آشتیانی؛ تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1381.
    12. جوادى آملى، عبدالله؛ تسنیم؛ ج1، قم: مؤسسه اسراء، 1379.
    13. ــــــ؛ تسنیم؛ ج3، قم: اسراء، 1380.
    14. ــــــ؛ تفسیر موضوعی قرآن مجید؛ ج1، قم: مؤسسه اسراء، 1387.
    15. ــــــ؛ تفسیر موضوعی قرآن مجید؛ ج10 و 11، قم: مؤسسه اسراء، 1379.
    16. ــــــ؛ تفسیر موضوعی قرآن مجید؛ ج12، قم: مؤسسه اسراء، 1381.
    17. ــــــ؛ تفسیر موضوعی قرآن مجید؛ ج2، 3 و 13، قم: مؤسسه اسراء، 1387.
    18. ــــــ؛ تفسیر موضوعی قرآن مجید؛ ج‌، قم:‌اسراء، 1380.
    19. ــــــ؛ سرچشمه اندیشه؛ قم: مؤسسه اسراء، 1376.
    20. ــــــ؛ سروش هدایت؛ ج1، قم: مؤسسه اسراء، 1375.
    21. ــــــ؛ سروش هدایت؛ ج4، قم: مؤسسه اسراء، 1387.
    22. ــــــ؛ شمس‌الوحی تبریزی؛ قم: مؤسسه اسراء، 1386.
    23. ــــــ؛ على‌بن‌موسى‌الرضا† والقرآن الحکیم؛ چ1، قم: مؤسسه اسراء، 1381.
    24. ــــــ؛ عین نضاخ؛ ج3، قم: مؤسسه اسراء، 1387.
    25. ــــــ؛ ولایت در قرآن؛ چ4، تهران: مرکز نشر فرهنگى رجاء، 1375.
    26. حرّ عاملی، محمدبن‌حسن؛ الجواهرالسنیةفی‌الاحادیث القدسیة؛ بیروت: مؤسس‍ةالاعلمی للمطبوعات، 1387.
    27. حسن‌زاده آملی، حسن؛ دروس شرح اشارات و تنبیهات؛ قم: مطبوعات دینی، 1383.
    28. حسینی تهرانی، محمدحسین؛ توحید علمی و عینی؛ چ1، مشهد مقدس: انتشارات حکمت، 1387.
    29. ــــــ؛ رسالةلب‌اللباب در سِیر و سلوک اولوالالباب؛ مشهد: انتشارات علامه طباطبایی، 1421ق.
    30. ــــــ؛ مهر تابان؛ مشهد: انتشارات علامه طباطبایی، 1417ق.
    31. خمینی، سیدروح‌الله؛ آداب‌الصلوة؛ تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، 1380.
    32. ــــــ؛ شرح چهل حدیث؛ تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، 1388.
    33. ــــــ؛ شرح چهل حدیث؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، 1373.
    34. خوانساری، جمال‌الدین محمد؛ شرح الغرر والدرر؛ تهران: دانشگاه تهران، 1373.
    35. رخشاد، محمدحسین؛ در محضر علامه طباطبایی؛ قم: انتشارات نهاوندی، ‌.
    36. سعادت‌پرور (پهلوانی)، علی؛ راز دل؛ تهران: انتشارات احیاء کتاب، 1384.
    37. سهروردی، شهاب‌الدین؛ حکمة‌الاشراق؛ تصحیح هانری کربن؛ تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی، 1373.
    38. ــــــ؛ مجموعه مصنفات؛ تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1372.
    39. صدرای شیرازی، محمدبن‌ابراهیم؛ الاسفارالاربعة؛ بیروت: دار احیاء‌التراث العربی، 1423ق.
    40. صدوق، محمد‌بن‌علی؛ خصال؛ تصحیح علی‌اکبر غفاری؛ قم: نشر اسلامی، 1414ق.
    41. ــــــ؛ شرح توحید صدوق؛ قاضی سعید محمدبن‌محمد مفید القمی، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی؛ تهران: وزارت ارشاد اسلامی، ‌ق.
    42. ــــــ؛ علل‌الشرایع؛ ترجمه و تحقیق محمدجواد ذهنی تهرانی؛ قم: مؤمنین، 1382.
    43. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ اسلام و انسان معاصر؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1382.
    44. ــــــ؛ الله‌شناسی؛ ‌ج1، مشهد: انتشارات علامه طباطبایی، 1423ق.
    45. ــــــ؛ الله‌شناسی؛ ‌ج2، مشهد: انتشارات علامه طباطبایی، 1418ق.
    46. ــــــ؛ المیزان فی تفسیرالقرآن؛ بیروت: مؤسس‍ةالاعلمی، 1393ق.
    47. ــــــ؛ بررسی‌های اسلامی؛ کوشش سیدهادی خسروشاهی؛ قم: بوستان کتاب، 1387.
    48. ــــــ؛ تفسیرالمیزان؛ ترجمه محمدباقر همدانی؛ قم: انتشارات اسلامی، 1383.
    49. ــــــ؛ رساله لب‌اللباب؛ کوشش سیدهادی خسروشاهی؛ قم: بوستان کتاب، 1389.
    50. ــــــ؛ شیعه (مجموعه مکاتبات و مراسلات علامه طباطبایی با هانری کربن)؛ تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1382.
    51. ــــــ؛ شیعه در اسلام؛ قم: انتشارات اسلامی، 1362.
    52. ــــــ؛ طریق عرفان؛ ترجمه رسالة‌الولایه، صادق حسن‌زاده؛ قم: انتشارات بخشایش، 1381.
    53. ــــــ؛ معنویت تشیع؛ مقدمه علامه حسن‌زاده آملی؛ تدوین محمد بدیعی؛ قم: انتشارات تشیع، 1385.
    54. طبرسی، حسن‌بن‌فضل؛ مجمع‌‌البیان؛ بیروت: دار احیاء‌التراث العربی، 1406ق.
    55. طوسی، خواجه نصیرالدین؛ شرح‌الاشارات والتنبیهات؛ قم: مطبوعات دینی، 1384.
    56. عزیزی، عباس؛ ترجمه مصباح‌الشریعة و مفتاح‌الحقیقة؛ قم: انتشارات صلاة، 1383.
    57. ‌فناری، محمدبن‌حمزه؛مصباح‌الانس؛ تصحیح و تعلیق محمد خواجوی؛ تهران: انتشارات مولی، 1384.
    58. قشیری، ابوالقاسم؛ رساله قشیریه؛ ترجمه ابوعلی حسن‌بن‌احمد عثمانی، تصحیحات و استدراکات فروزانفر؛ تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1340.
    59. قمی، عباس؛ مفاتیح‌الجنان؛ قم: فاطمه‌الزهرا، 1382.
    60. قیصری، داود‌بن‌محمود؛ رسائل قیصری؛ تهران: انجمن حکمت و فلسفه، 1357.
    61. ــــــ؛ شرح فصوص‌الحکم؛ کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی؛ چ2، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1383.
    62. کاشانی، عزالدین محمودبن‌علی؛ مصباح‌الهدایة و مفتاح‌الکفایة؛ تصحیح جلال‌الدین همایی؛ تهران: نشر هما، 1367.
    63. کاشانی، کمال‌الدین عبدالرزاق؛ اصطلاحات‌الصوفیة؛ قم: انتشارات بیدار، 1370.
    64. ــــــ؛ لطائف‌الاعلام فی اشارات اهل‌التمام؛ تصحیح و تعلیق مجید هادی‌زاده؛ تهران: میراث مکتوب، 1379.
    65. کلینی، محمدبن‌یعقوب؛ اصول کافی؛ تصحیح علی‌اکبر غفاری؛ بیروت: داراحیاءالتراث، 1401ق.
    66. ــــــ؛ کافی؛ تصحیح علی‌‌اکبر غفاری؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1374ق.
    67. متقی هندی، علاءالدین؛ کنز‌العمال؛ تحقیق بکری حیانی؛ بیروت: صفوة‌الصفا، 1405ق.
    68. مجلسی،‌محمدباقر؛ بحارالانوار؛ بیروت: دار احیاء‌التراث العربی، 1403ق.
    69. محمدی ری‌شهری، محمد؛ میزان‌الحکمة؛ ترجمه حمیدرضا شیخ؛ قم: دارالحدیث، 1381.
    70. مختاری، رضا؛ سیمای فرزانگان؛ چ1، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1375.
    71. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛‌ج2، تهران: انتشارات صدرا، 1376.
    72. ــــــ؛ مجموعه آثار؛‌ج23، تهران: انتشارات صدرا، 1385.
    73. ــــــ؛ مجموعه آثار؛‌ج3، 4، 10 و 18، تهران: انتشارات صدرا، 1378.
    74. ــــــ؛ یادداشت‌های استاد؛ ج3، تهران: صدرا، 1382.
    75. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ ج9، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1383.
    76. نوری طبرسی، حسین محمدتقی؛ مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل؛ ج18، بیروت: مؤسسه آل‌البیت‰، 1408ق.