سِیر تاریخی فقاهت شیعه، نشانگر این حقیقت است که یکی از مباحث مهم فقهی، بحث از «ولایت فقیه» بوده، فقیه جامع‌الشرایط دارای سه منصب «افتاء»، «قضا» و «ولایت تصرف» است که منصب سوم ـ ولایت تصرف در اموال و انفس ـ ناظر به بحث اصلی ولایت فقیه از منظر شیخ اعظم مرتضی انصاری می‌باشد.
در مقاله پیش‌روی، درباره استقلال و عدم استقلال ولیّ فقیه در تصرف و در نهایت، دیدگاه شیخ اعظم عبارت است از اینکه تمام کارهایی که بازگشت به اقامه نظم، اجرای عدالت، اخذ حقوق و حفظ ثغور دارد، در عصر غیبت امام عصر(عج) به عهده فقیه عادل واجد شرایط می‌باشد.
در نوشتار حاضر، انظار عالمان و فقیهان برجسته دیگری از جمله آیات عظام شیخ‌محمدحسین کاشف‌الغطاء، محقق کرکی، محقق نراقی (ملااحمد)، شیخ محمدحسن صاحب جواهر، سیدمحمد آل بحرالعلوم، مرحوم بروجردی، گلپایگانی، امام خمینی و جمعی از معاصران مورد بحث قرار خواهد گرفت.
)