نقد مبانی علم سکولار

نوع مقاله : مقاله تخصصی

چکیده

سکولاریسم، جریانی فکری بوده که نقش دین و باورهای دینی را در حوزه‌های گوناگون زندگی اجتماعی، کمرنگ کرده است. از جمله حوزه‌هایی که این فرایند در آن رسوخ کرده و در آن تأثیر گذاشته است، حوزه علم و دانش می‌باشد که امروزه از آن به علم سکولار یاد می‌شود. علم سکولار بر نگاه خاصی به جهان، انسان و طبیعت مبتنی است؛ نگاهی که فاقد دین‌مداری، دین‌باوری و دین‌محوری است. این موضوع برایند مبانی و اصول گوناگونی است که حذف خدا و دین از زندگی بشری، نقطه مشترک آن می‌باشد. سکولاریسم در جهان مسیحیت رشد کرده و بر مبانی فکری و نظری گوناگونی استوار است؛ مانند: مبانی هستی‌شناختی، دین‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی.
مقاله حاضر می‌کوشد ضمن اشاره به ویژگی‌های علم سکولار و تفاوت آن با علم دینی، مبانی و زیرساخت‌های سکولاری آن را مورد نقد و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


  1. *. قرآن کریم.

    *. نهج‌البلاغه.

    1. اعوانی، غلامرضا و دیگران؛ «سکولاریسم و فرهنگ»؛ نامه فرهنگ؛ تهران، وزارت ارشاد، ش21، بهار 1375.
    2. آوینی، سیدمرتضی؛ توسعه و مبانی تمدن غرب؛ چ دوم، تهران: نشر ساقی، 1376.
    3. باربور، ایان؛ علم و دین؛ ترجمه بهاءالدین خرمشاهى؛ چ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهى، 1374.
    4. براون، کالین؛ فلسفه و ایمان مسیحی؛ ترجمه میکائیلیان؛ چ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1384.
    5. ویلسون، برایان؛ «جداانگارى دین و دنیا» مندرج در دائره المعارف فرهنگ و دین: برگزیده مقالات دائره المعارف دین (هیئت مترجمان)؛ تهران: طرح نو، 1374.
    6. بلند، حسن؛ «در خود مانی‌ فرهنگی‌ ناشی‌ از آموزش‌ عالی»؛ مجموعه‌ مقالات‌ دانشگاه‌ جامعه‌ و فرهنگ‌ اسلامی؛ ج‌1، تهران: وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی، 1378.
    7. پارسانیا، حمید؛ «علم سکولار و علم دینی»؛ فصلنامه معرفت؛ قم: مؤسسه امام خمینی، ش22، 1376.
    8. پارسانیا، حمید؛ «هویت اجتماعی مفاهیم»؛ هفته‌نامه پنجره؛ تهران: ش صفر، 1387.
    9. جمعی از نویسندگان؛ درآمدی بر حقوق اسلامی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1376.
    10. داعی الاسلام، سید محمد علی؛ فرهنگ نظام، تهران، شرکت دانش، چاپ دوم 1363.
    11. جوادى آملى، عبدالله؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی؛ چ دوم، قم: اسراء، 1386.
    12. حسین‌زاده، محمد؛ پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر؛ چ دوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382.
    13. برکات، حلیم؛ المجتمع العربی المعاصر بحث استطاعی اجتماعی؛ چ چهارم، بیروت: مرکزالدراسات الوحدة‌العربیه، 1991م.
    14. رحیمی بروجردی، علیرضا؛ سِیر تحول اندیشه و تفکر عصر جدید در اروپا؛ تهران: انتشارات علمی، 1370.
    15. العیسمی، شبلی؛ العلمانیه والدولة الدینیة؛ بیروت: مؤسسةالعربیة للدراسات والنشر، 1990م.
    16. ظاهر، عادل؛ الأسس‌الفلسفیه للعلمانیه؛ چ اول، بیروت: دارالساقی، 1993م.
    17. الکیالى، عبدالوهاب و دیگران؛ موسوعةالسیاسة؛ چ دوم، بیروت: مؤسسةالعربیة للدراسات والنشر، 1990م.
    18. گروه نویسندگان؛ درآمدى بر مبانى اندیشه اسلامى؛ قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، 1381.
    19. گلشنی، مهدی؛ از علم سکولار تا علم دینی؛ چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 1380.
    20. گیدنز، آنتونی؛ جامعه‌شناسی؛ ترجمه منوچهر صبوری؛ چ دوم، تهران: نشر نی، 1374.
    21. لاسکى، هارولد؛ سِیر آزادى در اروپا؛ ترجمه رحمت‌الله مقدم مراغه‏اى؛ تهران: خوارزمى، 1384.
    22. خسروشاهی، قدرت الله و مصطفی دانش‌پژوه؛ فلسفه حقوق؛ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1377.
    23. بریجانیان، ماری؛ فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی؛ ویرایش بهاءالدین خرمشاهی؛ تهران: مرکز مطالعات فرهنگی، 1371.
    24. مددپور، محمد؛ سِیر تفکر معاصر در ایران؛ ج4 و 5، چ1، تهران: مؤسسه‌ فرهنگی‌ منادی‌ تربیت، 1379.
    25. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1370.
    26. مصباح یزدی، محمدتقی؛ حقوق و سیاست در قرآن؛ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1377.
    27. مظفری، آیت؛ جریان‌شناسی سیاسی ایران معاصر؛ چ چهارم، قم: نشر زمزم هدایت، 1388.
    28. معین، محمد؛ فرهنگ معین؛ تهران: انتشارات ساحل، 1387.
    29. میرسپاسی، علی؛ دموکراسى یا حقیقت (رساله‌اى جامعه‌شناختى در باب روشنفکرى ایرانی)؛ تهران: طرح نو، 1381.
    30. نجفی، موسی؛ اندیشه‌ دینی‌ و سکولاریسم؛ چ اول، تهران: پژوهشگاه‌ علوم‌ انسانی، 1377.
    31. نصر، سیدحسین؛ نیاز به علم مقدس؛ ترجمه حسین میانداری؛ چ اول، قم: مؤسسه فرهنگی طه، 1379.
    32. نوروزى، محمدجواد؛ فلسفه‏ سیاست؛ قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1377.
    33. نوروزى، محمدجواد؛ مبانى فکرى سکولاریسم؛ ویراست اول، تهران: باشگاه اندیشه، 1386.
    34. ویسى، زاهد؛ «اندیشه اسلامی‌سازی دانش (طرحی برای گذار از سکولاریسم)»؛ کتاب نقد؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ش34، 1384.
    35. الیاده، میرچا؛ «فرهنگ‌ و دین»؛ برگزیده‌ مقالات‌ دایرة‌المعارف‌ دین (هیئت‌ مترجمان)؛ زیر نظر بهاءالدین‌ خرمشاهی؛ چ اول، تهران: طرح نو، 1374.
    36. Lewy, G; Why America Needs Religion; Cambridge: Wm. B. Eerdmans pub. Co. 1996.
    37. Litics; Religion and Politics Worldwide; Cambridge University Press, 2004
    38. Remond, Rene; Religion and Society in Modern Europe; Antonia Nevill (Translator), Malden, MA, U. S. A.: Blackwell Publishers, 1999.
    39. The Oxford Advanced Learner's Dictionary; 2003.
    40. Norris, Pippa and Ronald Inglehart; Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide; Cambridge University Press, 2004.