در این مقاله تلاش میکنیم تا در یازده محور کلی، به بررسی تفاوتهای فرهنگی و دینی جامعة ایران با تعالیم جنبشهای نوپدید دینی اشاره کنیم. ازاینرو نخست به بررسی ویژگیهای فرهنگ میپردازیم و مؤلفههای کلی جنبشهای نو پدید دینی را برمیشماریم؛ مؤلفههایی از قبیل انسانمحوری، تناسخگرایی، لاابالیگری، دنیاگرایی، عشق جنسی، تفکرگریزی و بعضاً تفکرستیزی، خرافهپنداری، تکثرپذیری و تعبدکورکورانه. برای این مؤلفهها از پنج فرقة اکنکار (Eckankar) ، اشو (Osho) ، ساتیا سای بابا (Sathya Sai Baba) ، کریشنا مورتی (Krishna Murti) و کارلوس کاستاندا (Carlos Castaneda) شاهد مثالهایی میآوریم و سپس بر اساس اعتقادات فرهنگی ـ دینی، آنان را بررسی و نقد میکنیم.
در پایان مقاله، گسترش روزافزون جنبشهای نوپدید دینی در ایران، نمونهای از تهاجم فرهنگی معرفی میشود؛ هر چند به اعتقاد نگارنده، علت استقبال جوانان ایرانی از معنویت نو، در امروزی شدن تعالیم معنوی ـ عرفانی آنها نهفته است.
Smith, David (2003) Hinduism and Modernity, Blackwell publishing.
York, Michael ( 1995) ASociologyoftheNewAgeandNeopagan, Rowman & Littelfield.
Puttick, Elizabeth (1999) Woman in New Religious Movements”, in: WomaninNewReligiousMovements:ChallengeandResponse. Ed. By: Bryan Wilson and Jamie cresswell, New York and London: Routledge.