تحلیلی از وحی و شبهات آن

نوع مقاله : مقاله تخصصی

چکیده

وحی دارای انواعی است که از آن جمله می‌توان به وحی الهامی (القا و افکندن پیامی در قلب انسان وارسته)، وحی بی‌واسطه (اخذ وحی مستقیماً از خداوند) و وحی گفتاری (وحی از طریق گفتگو) اشاره کرد. در دیدگاه متکلمان اسلامی، حقیقت وحی از نوع گزاره معرفتی است که براساس آن خداوند، خود یا به وسیلۀ فرشته‌ای، گزاره‌ای را به نبی ابلاغ می‌کند. حقیقت وحی و پیغمبری در مکتب فیلسوفان اسلامی از دو مفهوم تجربه دینی خاص به نام وحی و اتصال به عالم قدسی و مفهوم معرفت، یعنی دریافت گزاره‌های دینی، تشکیل شده که از این نظر دیدگاه متکلمان و فیلسوفان در این باره به هم نزدیک است. با این حال عرفا و فیلسوفان اسلامی معتقدند نزول فرشته وحی، صدا و تمثال او همه در حوزه خیال نبی بوده است. پس از شرح این مطالب در مقاله، سه شبهۀ مستشرقان ناظر بر استناد وحی به «قوه تخیّل»، «قوه نبوغ» و «تجربه دینی» گزارش و نقد شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن منظور، 1405، لسان‌العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
  2. ابوعلی سینا، 1404، اشارات با شرح محقق طوسی و فخر رازی، قم: کتابخانه آیه‌الله مرعشی.
  3. استیس، و.ت، 1361، عرفان و فلسفه، تهران: سروش.
  4. الیاده، 1375، میر چاه، ترجمه بهاالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  5. باربور، ایان، 1362، علم و دین، ترجمه بهالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  6. پترسون، مایکل، 1376، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح کوثر.
  7. خمینی(امام)، 1378، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  8. دشتی، علی، بی‌تا، بیست‌وسه سال، بی ‌جا، بی نا.
  9. رضا، محمد رشید، 1960، الوحی المحمدی، قاهره: مکتبه القاهره.
  10. سبحانی، جعفر، 1413، الالهیات، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
  11. سروش، عبدالکریم، 1377، صراط‌های مستقیم، تهران: طراط.
  12. ــــــــــــــــــ ، 1379، بسط تجربه نبوی، تهران: صراط.
  13. سیوطی، جلال‌الدین، 1380، الأتقان فی علوم القران، قم: نشر فخرالدین.
  14. شیخ مفید، محمد بن نعمان، 1364، اوائل المقالات، تبریز: مکتبه سروش.
  15. صدرالمتألهین، 1354، المبدأ والمعاد، تهران: انجمن فلسفه ایران.
  16. ــــــــــــ ، 1368، اسفار، قم: نشر مصطفوی.
  17. طباطبایی، سید محمد حسین، 1417، المیزان فی تفسیر القران، بیروت: مؤسسه الأعلمی.
  18. طبرسی، 1406، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارلأحیاء للتراث العربی.
  19. طوسی، 1406ق، مجمع البیان، طهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه، 5 جلد.
  20. فوت، وین پراود، 1377، تجربه دینی، ترجمه عباس یزدانی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
  21. قدردان قراملکی، محمدحسن، 1381، معجزه در قلمرو عقل و دین، قم: بوستان کتاب.
  22. ـــــــــــــــــــــــــــ ، 1387، سکولاریزم در مسیحیت و اسلام، قم: بوستان کتاب.
  23. کلینی، 1365، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  24. گیسلر، نورمن، 1384، فلسفه دین، ترجمه حمیدرضا آیت‌اللهی، تهران: حکمت.
  25. لاهیجی، عبدالرزاق، 1372، گوهر مراد، تهران: نشر وزارت ارشاد.
  26. مجتهد شبستری، محمد، 1376، ایمان وآزادی، تهران: طرح نو.
  27. ــــــــــــــــــــــ ، 1379، نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران: طرح نو.
  28. مجلسی، محمد باقر، 1403، بحارالأنوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
  29. معرفت، محمدهادی، 1415، التمهید فی علوم القران، قم: مؤسسه النشر الأسلامی.
  30. نراقی، احمد، 1378، رساله دین شناخت، تهران: طرح نو.
  31. وات، مونتگمری، 1344، محمد پیامبر و سیاستمدار، ترجمه اسماعیل والی‌زاده، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  32. وجدی، فرید، بی‌تا، دائرةالمعارف القران العشرین، ج 10، بیروت: دارلفارک.
  33. همیلتون، 1377، جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: تبیان.

مقالات

سروش، عبدالکریم، 1381، «اسلام، وحی و نبوت»، آفتاب، ش 15.